Blogger Widgets Το στέκι των Φυσικών Επιστημών: Προσωπικές απόψεις Animated Blue Pencil
Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Προσωπικές απόψεις





9-2017 Η κατάσταση της Χημείας στα δημόσια γυμνάσια κι όχι μόνο...

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Γνωρίζω ότι το θέμα της σημερινής ανοιχτής γενικής συνέλευσης-αν και γενικότερο στη διατύπωση- επικεντρώνεται στην κατάσταση της Χημείας στο Λύκειο, μετά τις αλλαγές που έκανε γνωστές το Υπουργείο για την εισαγωγή των μαθητών στα Πανεπιστήμια…

Θα ήθελα ωστόσο να μιλήσω για την κατάσταση της Χημείας στο Γυμνάσιο που είναι κρίσιμη για δεκάδες χρόνια και συνεχώς επιδεινούμενη και ουσιαστικά προοιώνιζε την υποβάθμιση της Χημείας και στο Λύκειο…

Δεν θα θέσω ερωτήματα του τύπου αν χρειάζεται η Χημεία στους μαθητές-αυριανούς πολίτες… Όλοι εδώ γνωρίζουμε ότι η ορθή και με σεβασμό διαχείριση του τεχνητού αλλά και του φυσικού κόσμου που ζούμε αλλά κι η ίδια μας η επιβίωση απαιτούν γνώσεις χημείας γενικές και ειδικές…Πρόκειται για ένα από τα πιο χρήσιμα μαθήματα γενικής παιδείας κι όμως ποια είναι η κατάσταση του;

Πρόκειται για το αποπαίδι των φυσικών επιστημών και των θετικών επιστημών γενικότερα…. Οι μαθητές μας διδάσκονται χημεία το λιγότερο δυνατόν…. Στο γυμνάσιο η Χημεία διδάσκεται από μία ώρα στις δύο τελευταίες τάξεις, η Βιολογία από μία ώρα και στις τρεις τάξεις, η Γεωγραφία μία ώρα στην πρώτη τάξη, και δύο στην Β’, και η Φυσική μία στην Α’ τάξη κι από δύο ώρες στη Β’ και την Γ’ τάξη….Στο Λύκειο αυξομειώνονται οι ώρες της Χημείας ανάλογα με τις ορέξεις των «σοφών» της εκάστοτε κυβέρνησης. Πάντα όμως στο επίκεντρο των αρνητικών εξελίξεων η χημική παιδεία των μελλοντικών πολιτών είναι αυτή που πλήττεται πρώτη με περικοπές είτε άμεσα είτε έμμεσα με διλήμματα του τύπου χημεία ή πληροφορική ή τη συγχωνευτική καινοτομία του τύπου Χημεία-Βιολογία που προτάθηκε τελευταία…

Όλα αυτά τα χρόνια παρακολουθώ, κάνω υπομονή και λέω δεν μπορεί θα αλλάξουν τα πράγματα, όμως η κατάσταση γίνεται όλο και χειρότερη….

Το 2013 με υπουργική απόφαση ο Παπαθεοδώρου ουσιαστικά καταργεί την ειδικότητα του χημικού από τα γυμνάσια στη δημόσια εκπαίδευση.. Για όσους δεν θυμούνται ή δεν γνωρίζουν ορίζει τις 12 ώρες α ανάθεσης για την ύπαρξη οργανικού κενού. Όποιος εκπαιδευτικός δεν έχει δώδεκα ώρες πρώτης ανάθεσης απλά θεωρείται οργανικά υπεράριθμος.. Πόσα δημόσια γυμνάσια ξέρετε που να έχουν 6 τμήματα στη δευτέρα τάξη και έξι τμήματα στην τρίτη τάξη, ώστε να μπορούν να υπάρξουν 12ωρες χημείας άρα και οργανική θέση χημικού;; Η απάντηση είναι ελάχιστα… Αυτό σημαίνει ότι οι χημικοί στα δημόσια γυμνάσια είναι είδος προς εξαφάνιση.. Δεν μπορούν να μετακινηθούν και εκεί που είναι σίγουρα είναι υπεράριθμοι… Σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχουν καθόλου χημικοί στα γυμνάσια να διδάξουν χημεία.. Οι ώρες Χημείας ήδη δίνονται ως συμπλήρωση στις άλλες συναφείς ειδικότητες κι οι περισσότεροι χημικοί τρέχουν από σχολείο σε σχολείο σαν ένα είδος ντελιβεράδων μαθημάτων χημείας…Τι σημαίνει αυτό για τη χημική εκπαίδευση των μαθητών στο γυμνάσιο και κατ’ επέκταση και στο λύκειο μπορείτε να καταλάβετε…

Ακόμη κι όσοι από τους ελάχιστους παλιούς χημικούς κατορθώνουν να παραμείνουν σε ένα σχολείο επιβιώνοντας του απίστευτου διωγμού χρησιμοποιώντας σαν ασπίδα μια παράγραφο ενός νόμου του 2013, στοχοποιούνται και κατηγορούνται κυρίως από τους εκπαιδευτικούς συναφών ειδικοτήτων ότι τους παίρνουν τις ώρες… Ναι ο χημικός να κάνει χημείες, ο φυσικός φυσικές, ο βιολόγος βιολογίες αλλά να υπάρχει ισοτιμία στις ώρες διδασκαλίας μεταξύ των φυσικών επιστημών.. Εδώ όχι μόνο δεν ενδιαφέρει η ισοτιμία, λες και η μια επιστήμη είναι κατώτερη από την άλλη, αλλά χάνεται και η συναδελφικότητα και κάποιες φορές η ανθρωπιά καθώς συνάδελφοι στρέφονται εναντίον συναδέλφων στο όνομα μιας καλύτερης τοποθέτησης ή της παραμονής σε ένα σχολείο ….

Είναι κρίμα που αντί να διεκδικήσουμε την ισότιμη και αξιοπρεπή ένταξη όλων των φυσικών επιστημών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε κάθε νέα περικοπή ωρών που υφίσταται κάποια από τις φυσικές επιστήμες, οι αντιδράσεις είναι λιγοστές και μόνο από την αντίστοιχη επιστημονική ένωση… 

Κι είναι γεγονός ότι οι φυσικές επιστήμες θρηνούν αρκετές διδακτικές ώρες λόγω περικοπών τα τελευταία χρόνια.. Όχι μόνο δεν καταργήθηκαν τα μονόωρα μαθήματα, αλλά πολλαπλασιάστηκαν ειδικά στο χώρο των φυσικών επιστημών κι έτσι εκτός από την κατεξοχήν μονόωρη Χημεία, η Βιολογία διδάσκεται πλέον από μία ώρα και στις τρεις τάξεις και η Γεωγραφία στην πρώτη τάξη του γυμνασίου… Επιπλέον, αν σκεφτεί κανείς ότι πολλοί από εμάς συμπληρώνουμε όλο το ωράριο μας με μονόωρα μαθήματα, κι ότι κάποια από αυτά διδάσκονται την τελευταία διδακτική ώρα, καθώς δεν υπάρχει κανείς περιορισμός ή σύσταση από το Υπουργείο για το αντίθετο, μπορούμε πλέον να μιλάμε για την άτυπη κατάργησή τους. 

Άτυπη κατάργηση έχουμε και στην εργαστηριακή διδασκαλία των φυσικών επιστημών, καθώς μέσα σε μία ώρα ένας καθηγητής που μοιράζεται σε πολλά σχολεία είναι αδύνατον να προετοιμάσει πειράματα και πειραματικές διατάξεις, αν υπάρχει σε κάποιο από τα σχολεία αυτά ακόμα οργανωμένο εργαστήριο… Τα ΕΚΦΕ υπολειτουργούν και δεν στελεχώνονται πλέον σε πολλές διευθύνσεις και η διάθεση των τριών διδακτικών ωρών του υπεύθυνου εργαστηρίου αποτελεί από πέρισυ παρελθόν… 

Όλα αυτά συνθέτουν ένα δυσοίωνο μέλλον για όλες τις Φυσικές Επιστήμες. Η Χημεία φαίνεται να είναι η πρώτη σε έναν ιδιότυπο χορό του Ζαλόγγου που κάποιοι έστησαν για τις Φυσικές Επιστήμες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση… 

Κάποια από όσα είπα στη ΕΕΧ με θέμα την κατάσταση της Χημείας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τον Σεπτέμβριο του 2017.


Η κατάντια του σχολικού εργαστηρίου φυσικών επιστημών...

Θλίβομαι όταν τα σχολεία που έτυχαν της εύνοιας της τύχης να έχουν ένα πλήρως εξοπλισμένο εργαστήριο φυσικών επιστημών το καταστρέφουν, το λεηλατούν ανεπανόρθωτα, το απαξιώνουν πλήρως λειτουργώντας το ως άλλη μια κοινή αίθουσα διδασκαλίας.

Θλίβομαι με τη νοοτροπία καταστρέφω ό,τι δεν καταλαβαίνω γιατί το θεωρώ πολυτέλεια..

Θλίβομαι όταν βλέπω ότι λειτουργούν όλα με τη λογική της συγκάλυψης κι όχι της ενεργητικής διεκδίκησης των αυτονόητων… Δεν υπάρχουν αίθουσες άρα αλλάζω αυθαίρετα τη χρήση αιθουσών που έχουν δημιουργηθεί για άλλο λόγο..

Θλίβομαι όταν βλέπω ένα χώρο, που θα έπρεπε να αποτελεί «κοιτίδα μάθησης» και «κόσμημα» του σχολείου να είναι μια βρώμικη μίζερη αίθουσα διδασκαλίας με μαθητές που στοιβάζονται σε πάγκους ...

Θλίβομαι βλέποντας ένα χώρο  που δημιουργήθηκε με τη φιλοσοφία της ενεργητικής, βιωματικής και ανακαλυπτικής μάθησης και διδασκαλίας  να λειτουργεί πάρα φύσει…

Θλίβομαι για τα μικροσκόπια που περιμένουν μάταια να χρησιμοποιηθούν, για τα αντιδραστήρια που φωνάζουν ότι είναι εκεί προκειμένου οι μαθητές να πειραματιστούν, να μάθουν, να αγαπήσουν τις φυσικές επιστήμες και κατ’επέκταση το φυσικό κόσμο και να γίνουν περιβαλλοντικά υπεύθυνοι πολίτες.

Θλίβομαι όταν σε συστεγαζόμενα σχολεία το μοναδικό εργαστήριο δεν ανήκει σε όλους τους μαθητές, αλλά μόνο στους μαθητές του ενός σχολείου για το «συμφέρον» των οποίων οι εκπαιδευτικοί και η διεύθυνση του σχολείου αυτού, αψηφώντας νόμους, περιορισμούς και επικινδυνότητα, έχουν αποφασίσει να λειτουργεί ως αίθουσα διδασκαλίας..

Θλίβομαι όταν βλέπω συναδέλφους ΠΕ04 να στηρίζουν και να υποστηρίζουν αυτή τη λογική της διάλυσης του πιο σημαντικού εκπαιδευτικού «όπλου» των φυσικών επιστημών στο όνομα της εξοικονόμησης μιας ακόμα αίθουσας … Άλλωστε όπως είχε πει ο Αϊνστάιν  « Ο κόσμος δε θα καταστραφεί από αυτούς που κάνουν το κακό, αλλά από αυτούς που το παρακολουθούν χωρίς να κάνουν τίποτα…».

Αγανακτώ όταν βλέπω εκπαιδευτικούς στην προσπάθεια τους να πάρουν κάποια αντιδραστήρια για να δείξουν στους άλλους μαθητές-αυτούς που είναι παιδιά μάλλον ενός κατώτερου Θεού και τους απαγορεύτηκε η πρόσβαση στο εργαστήριο- την ομορφιά και την μαγεία των φυσικών επιστημών μέσα από τα πειράματα, να τους απαγορεύεται η μεταφορά και χρήση του υλικού γιατί όλο το υλικό αποτελεί ιδιοκτησία του άλλου σχολείου που το έχει καταδικάσει να σαπίζει στα ντουλάπια δίπλα στους βουλωμένους νεροχύτες αντί να χαρίζει τη χαρά της γνώσης του φυσικού μας κόσμου….

Δέσποινα Σετάκη, 10-2016

Σχετικά με την ενοποίηση των φυσικών επιστημών στο γυμνάσιο...


Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για την ενοποίηση των φυσικών επιστημών στο γυμνάσιο τουλάχιστον, μέσα από ένα πολυβιβλίο ακολουθώντας το πρότυπο του «science» που έχει υιοθετηθεί σε κάποιες χώρες στο εξωτερικό. Προσπαθώντας λοιπόν να σταθμίσω τα υπέρ και τα κατά μιας τέτοιας πρότασης κατέληξα στα ακόλουθα:

Υπέρ
  1. Το μάθημα Φυσικές Επιστήμες δεν μπορεί παρά να δοθεί σε πρώτη ανάθεση σε όλο τον κλάδο ΠΕ04 με αποτέλεσμα να πάψουν ή να μετριαστούν τουλάχιστον, οι συντεχνιακές διαμάχες ανάμεσα σε Φυσικούς, Χημικούς, Βιολόγους και Γεωλόγους που αντί να κινηθούν ενωμένα και να διασφαλίσουν ότι οι φυσικές επιστήμες θα διδάσκονται επαρκώς και ισότιμα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο καθένας θεωρεί ότι η επιστήμη του υπερτερεί των άλλων και προσπαθεί να εξασφαλίσει τη μερίδα του λέοντος από άποψη διδακτικών ωρών για το μάθημα του..
  2. Δε θα τίθεται θέμα πλέον οργανικής θέσης στο γυμνάσιο ούτε για τους Χημικούς, ούτε για τους Βιολόγους και Γεωλόγους που με την τελευταία περικοπή ωρών αντιμετωπίζουν κι αυτοί σε κάποιες περιπτώσεις θέμα με την οργανικότητα. Υπενθυμίζω εδώ ότι οι απαιτούμενες ώρες Α’ ανάθεσης για την ύπαρξη οργανικής θέσης είναι 12. Στα γυμνάσια με μέσο όρο τμημάτων ανά τάξη 3-4, προκύπτουν μόλις 6-8 ώρες για τους χημικούς (με μονόωρη τη χημεία στην β’ και γ’ τάξη), και 9-12 ώρες για τους βιολόγους και γεωλόγους.
  3. Οι φυσικές επιστήμες θα εξετάζονται στο τέλος στο γυμνάσιο με αποτέλεσμα να αναβαθμιστούν στην συνείδηση των μαθητών συνολικά.

Κατά

  1. Η Χημεία, η Φυσική, η Βιολογία και η Γεωλογία είναι διακριτές επιστήμες, παρά το γεγονός ότι σε κάποιους τομείς μπορεί να υπάρχουν επικαλύψεις. Η Χημεία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήταν για χρόνια παρακλάδι της Φυσικής. Τώρα με την πρόταση αυτή χημεία, βιολογία και ίσως γεωλογία-γεωγραφία θα γίνουν παρακλάδια της φυσικής γιατί στη συνείδηση των μαθητών, τα διαφορετικά μαθήματα έχουν τουλάχιστον διαφορετικά βιβλία. Ερχόμενοι από το δημοτικό οι μαθητές αναφέρουν ότι τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος, τα μίγματα κ.α. είναι φυσική. Με το υπάρχον σύστημα αυτοί που θα ολοκληρώσουν μόνο την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και δε θα συνεχίσουν, θα τις γνωρίσουν ως διακριτές επιστήμες και κατά τη γνώμη μου θα είναι πιο έτοιμοι πολίτες αφού θα ξέρουν τουλάχιστον ότι π.χ. πληροφορίες για την καύση του άνθρακα θα αναζητήσουν στη χημεία κι όχι στη φυσική. Με το πολυβιβλίο θα φεύγουν από την υποχρεωτική εκπαίδευση με την αίσθηση ότι όλα είναι φυσική και επιστρέφουμε χρόνια πίσω…
  2. Μετά, αυτό το πολυβιβλίο δε θα προσφέρει αποσπασματική γνώση του κόσμου; Ποιο θα είναι το όφελος για τους μαθητές; Δεν θα είναι κάτι σαν ένα «ανθολόγιο κειμένων» για τη δομή και τη λειτουργία του φυσικού κόσμου, αν λάβουμε υπόψη το δείγμα των πολυβιβλίων «ερευνώ κι ανακαλύπτω το φυσικό κόσμο» που χρησιμοποιούνται στο δημοτικό, στα οποία κυριαρχεί η φυσική και παρουσιάζονται λίγα στοιχεία χημείας κι ασύνδετες ενότητες βιολογίας;
  3. Οι συντεχνιακές έριδες σχετικά με την αναλογία κεφαλαίων φυσικής χημείας βιολογίας και ίσως γεωλογίας που θα υπάρχουν στα πολυβιβλία φυσικών επιστημών των τάξεων του γυμνασίου, φυσικά δε θα εκλείψουν. Ακόμα κι αν συμφωνήσουμε στην αναλογία, οι εκάστοτε οδηγίες για τον εξορθολογισμό της ύλης θα τα αλλάζουν όλα…
  4. Ένας ακόμα προβληματισμός είναι ποιοι θα επιλέξουν τα κεφάλαια που θα διδαχτούν και τη διδακτική προσέγγιση που θα ακολουθηθεί. Μάχιμοι εκπαιδευτικοί με προσόντα ή άνθρωποι με πολλά προσόντα, που όμως απέχουν χρόνια από τη διδασκαλία στην αντίστοιχη βαθμίδα ή ακόμα χειρότερα δεν έχουν διδάξει καν στη δευτεροβάθμια;
  5. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι όλοι οι προηγούμενοι προβληματισμοί υπερκεραστούν, σε αυτό το σούπερ μάθημα «φυσικές επιστήμες», που έστω θεωρητικά θα περιλαμβάνει στοιχεία φυσικής, χημείας, βιολογίας, θα πρέπει σύμφωνα με το ισχύον πρόγραμμα να δοθούν, 2 ώρες στην Α’ γυμνασίου, 4 ώρες στη Β’ γυμνασίου και 4 ώρες στην Γ’ γυμνασίου. Αμφιβάλλω, αν στα πλαίσια της δημοσιονομικής πολιτικής που επιβάλλει εξοικονόμηση εκπαιδευτικών, το μάθημα αυτό θα διατηρήσει τις ώρες του.. Η πολιτεία, αυτοί που αποφασίζουν κάθε φορά, έχουν αποδείξει πλέον ότι δεν αναγνωρίζουν την αξία των φυσικών επιστήμων, μια που οι περικοπές ωρών σχεδόν πάντα περιλαμβάνουν και κάποια από τις φυσικές επιστήμες. Το πιθανότερο είναι να γίνει ένα τυπικό δίωρο μάθημα με πολλές ώρες χαμένες από όλον τον κλάδο. 
  6.  Ένας άλλος προβληματισμός μου είναι γιατί οι ανθρωπιστικές επιστήμες διατηρούν τα διακριτά αντικείμενα και η ενοποίηση πρέπει να γίνει σε ένα δυναμικά εξελισσόμενο χώρο όπως ο χώρος των φυσικών επιστημών με ένα πολυβιβλίο; Αναρωτιέμαι πόση έπαρση έχουμε ως είδος, που για την εκπαίδευση των παιδιών μας επιλέγουμε να μαθαίνουν ως επί το πλείστον σχεδόν τα πάντα για τα ανθρώπινα επιτεύγματα και δίνουμε τόση μικρή σημασία στο να μάθουν να σέβονται τους φυσικούς νόμους, να μην παραβιάζουν τη φύση, να χειρίζονται την ύλη με σεβασμό στους ζωντανούς οργανισμούς και το φυσικό περιβάλλον κ.α. Άλλωστε, τα αρχαία από το πρωτότυπο ουδέποτε υπήρξε η πρόθεση να συνενωθούν με τα αρχαία από μετάφραση, το ίδιο και η λογοτεχνία με τη γλώσσα και μιλάμε για το ίδιο αντικείμενο ουσιαστικά. Δε θα πω για τα θρησκευτικά με την κοινωνιολογία κ.α.

Καταλήγοντας θα ήθελα να πω ότι οι «εκπτώσεις» δεν πρέπει με κανένα τρόπο να γίνουν στο χώρο των φυσικών επιστημών. Με την ενοποίηση η έκπτωση στην εκπαίδευση για τη γνώση του φυσικού μας κόσμου θα είναι αναπόφευκτη.. Η χημεία παρέχει γνώσεις απαραίτητες για τους μελλοντικούς πολίτες - σημερινούς μαθητές προκειμένου να σταθούν κριτικά απέναντι στον ολοένα και πιο τεχνητό κόσμο που τους περιβάλλει και πρέπει να αντιμετωπιστεί επιτέλους ισότιμα με τις άλλες φυσικές επιστήμες. Στην υποχρεωτική εκπαίδευση πρέπει οι φυσικές επιστήμες να είναι διακριτές και παράλληλα να υπάρχουν θέματα τα όποια να προσεγγίζονται διαθεματικά ή διεπιστημονικά, ώστε να συνειδητοποιούν οι μαθητές ότι η γνώση δεν είναι κατακερματισμένη, αλλά έχει συνοχή. Αν και σε προσωπικό επίπεδο, θα με ωφελούσε η ενοποίηση των φυσικών επιστημών στο γυμνάσιο μια που δε θα ήμουν αναγκασμένη να τρέχω από σχολείο σε σχολείο για να εξασφαλίσω τις απαραίτητες 12 ώρες πρώτης ανάθεσης, νομίζω ότι πιο έντιμο απέναντι στους μαθητές μας- αυριανούς πολίτες είναι να αγωνιστούμε ώστε να επιτύχουμε να διδάσκονται επαρκώς χημεία στην υποχρεωτική εκπαίδευση μέσα από ένα δίωρο σε κάθε τάξη του γυμνασίου, ή τουλάχιστον η χημεία να μην αντιμετωπίζεται σαν «τον φτωχό συγγενή» των φυσικών επιστημών και να έχει ισότιμη θέση με τις υπόλοιπες φ.ε..

Δέσποινα Σετάκη, 10-2016

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

Blogger Widgets